"ขยะ" วายร้ายจากน้ำมือมนุษย์ ช่วยกันลดง่าย ๆ แค่ช่วยกันแยกก่อนทิ้ง

"ทำไมต้องแยกขยะ ในเมื่อสุดท้ายก็เอาไปเทรวมกันอยู่ดี" คำถามคาใจที่หลายคนยังสงสัยว่าการแยกขยะมีประโยชน์อย่างไร มาหาคำตอบไปพร้อม ๆ กันกับสถานการณ์ "ขยะ" ที่กำลังลุกลามเข้าขั้นวิกฤต

          "ขยะ" จากสิ่งของชิ้นเล็ก ๆ ที่กลายเป็นปัญหาใหญ่ระดับประเทศ หรือพูดว่าเข้าขั้นวิกฤตก็ไม่ผิดนัก เนื่องจากสรุปสถานการณ์มลพิษ ปี 2561 ของกรมควบคุมมลพิษ กระทรวงทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม เปิดเผยว่า ประเทศไทยมีปริมาณขยะมากถึง 27.8 ล้านตัน หากคิดเป็นค่าเฉลี่ยต่อคนแล้วละก็ อยู่ที่ประมาณ 1.15 กิโลกรัมต่อคนต่อวันเลยทีเดียว

          มาดูไปพร้อม ๆ กันว่า "ขยะ" มากมายเหล่านี้มาจากไหน สาเหตุอะไรที่ทำให้เกิดวิกฤต มีวิธีใดช่วยจัดการให้น้อยลงได้บ้าง แล้วทุกคนจะช่วยกันผ่านปัญหานี้ไปได้อย่างไร การแยกขยะช่วยลดขยะได้จริงไหม มีวิธีคัดแยกขยะอย่างไร สร้างประโยชน์อะไรให้กับชุมชนบ้าง

          จากกราฟหากเทียบกับจำนวนขยะตลอดระยะ 10 ปี ที่ผ่านมา ตั้งแต่ปี 2552 จนถึงปีล่าสุด จะเห็นว่าขยะในประเทศไทยมีปริมาณเพิ่มขึ้นและมีแนวโน้มสูงขึ้นเรื่อย ๆ

          โดยจำนวนขยะทั้งหมดในปี 2561 แบ่งออกเป็นขยะที่ถูกนำไปกำจัดอย่างถูกต้อง 10.88 ล้านตัน อีก 9.58 ล้านตัน มีการนำกลับไปใช้ใหม่ และส่วนสุดท้ายอีก 7.36 ล้านตัน ถูกนำไปกำจัดแบบไม่ถูกต้องและสร้างปัญหาตามมามากมาย ไม่ว่าจะเป็นแหล่งเพาะพันธุ์เชื้อโรค มีสิ่งสกปรกปนเปื้อนในแหล่งน้ำ พื้นดิน เกิดมลพิษกับสิ่งแวดล้อม อีกทั้งยังส่งกลิ่นเหม็น ฝุ่น ควัน สร้างความรำคาญและภาพที่ไม่น่าดูอีกต่างหาก

          ► จำนวนประชากรมากขึ้น หรือพูดง่าย ๆ ก็คือ ยิ่งมีจำนวนคนมากขึ้นเท่าไร จำนวนขยะก็ยิ่งเพิ่มขึ้นเป็นเงาตามตัว เพราะขยะเกิดจากสิ่งของที่อยู่ในชีวิตประจำวันของเรา ซึ่งมีทั้งส่วนที่เรานำไปใช้ประโยชน์ และส่วนเกินที่ต้องนำไปกำจัดทิ้ง

          ► กำจัดขยะผิดวิธี การกำจัดขยะไม่ใช่แค่การทำให้ขยะหายไปจากบ้านของเรา เช่น กองทิ้งบนดินรกร้าง นำไปเผากลางแจ้ง ทิ้งลงสู่ทะเล-แม่น้ำลำคลอง หรือจบแค่การทิ้งลงถังขยะเท่านั้น เพราะนอกจากจะทำให้ขยะเพิ่มขึ้นแล้ว ยังส่งผลให้เกิดปัญหาอื่น ๆ ตามมาแบบไม่รู้จบ

          ► การนำขยะกลับมาใช้ประโยชน์ยังมีน้อย แม้ในตอนนี้หลาย ๆ องค์กรจะมีการรณรงค์เรื่องการนำขยะกลับมารีไซเคิล แต่ก็ยังช่วยกำจัดขยะได้เพียงบางส่วนเท่านั้น เช่น ในปี 2561 มีการนำขยะกลับไปใช้ประโยชน์ 9.58 ล้านตัน จากขยะทั้งหมด 27.82 ล้านตัน

          ซึ่งพื้นที่ส่วนใหญ่ที่มีปริมาณขยะเยอะ ๆ นับพันตันต่อวันนั้น ส่วนมากจะเป็นเมืองใหญ่ เขตอุตสาหกรรม และแหล่งท่องเที่ยว โดยเฉพาะกรุงเทพมหานคร ที่มีปริมาณขยะมากถึง 13,240 ตันต่อวัน รองลงมา คือ ชลบุรี 2,591 ตันต่อวัน และตามมาด้วย จังหวัดนครราชสีมา 2,480 ตันต่อวัน

          ► Source Reduction and Reuse การลดและการใช้ซ้ำที่แหล่งกำเนิด เช่น การนำถุงผ้ากลับมาใช้ซ้ำแทนการใช้ถุงพลาสติก นำแก้วน้ำส่วนตัวไปซื้อเครื่องดื่มแทนแก้วพลาสติกแบบใช้แล้วทิ้ง หรือการนำของเก่าไปบริจาคให้กับผู้ที่ต้องการ เป็นต้น

          ► Recycling and Composting การนำกลับมาแปรรูปใช้ใหม่ให้เกิดประโยชน์ หรือที่หลายคนเรียกกันติดปากว่า การรีไซเคิล นั่นเอง เช่น การประดิษฐ์ของใช้ภายในบ้านจากเศษวัสดุต่าง ๆ รวมไปถึงการนำเศษอาหารอย่าง ผัก เปลือกผลไม้ ไปทำเป็นปุ๋ยหมักสำหรับบำรุงดินอีกด้วย

          ► Energy Recovery การนำขยะกลับมาใช้เป็นพลังงาน ทั้งในรูปแบบของความร้อน ก๊าซชีวภาพ น้ำมัน และไฟฟ้า ด้วยเทคโนโลยีต่าง ๆ เช่น การกำจัดขยะด้วยเตาเผาไฟฟ้า ซึ่งสามารถกำจัดขยะได้อย่างเป็นรูปธรรม เห็นผล และนิยมใช้ในหลายประเทศ อาทิ ญี่ปุ่น เยอรมนี และสวิตเซอร์แลนด์

          ► Landfill การฝังกลบ ลำดับสุดท้ายของการกำจัดขยะ แม้จะกำจัดขยะได้ทุกประเภท แต่ก็มีข้อจำกัดหลาย ๆ ด้าน ได้แก่ รองรับปริมาณขยะได้จำกัด ไม่สามารถทำได้ในหลายพื้นที่ ที่สำคัญหากออกแบบบ่อฝังกลบไม่ถูกต้องตามหลักวิชาการ ก็จะส่งผลกระทบต่อสิ่งแวดล้อม เช่น ส่งกลิ่นเหม็นรบกวน มีน้ำชะขยะปนเปื้อนกับดินและแหล่งน้ำ

          แน่นอนว่าก่อนที่เราจะนำขยะกลับมาใช้ประโยชน์ได้มากขึ้นและช่วยลดปริมาณขยะได้นั้น ก็ต้องแยกขยะให้ถูกวิธีกันก่อน เป็นวิธีง่าย ๆ ที่ทุกคนสามารถร่วมด้วยช่วยกันได้ ตามสีถังขยะ 4 ประเภท ได้แก่

          ส่วนเรื่องที่หลายคนเข้าใจผิดคิดว่า แยกขยะไปทำไม สุดท้ายก็ถูกเทรวมกันอยู่ดีนั้น จริง ๆ แล้วถังใบใหญ่ ๆ บนรถขยะแต่ละคันนั้นมีช่องแยกไว้สำหรับใส่ขยะแต่ละประเภทด้วย

          การแยกขยะ ไม่ใช่แค่ช่วยลดขั้นตอนการทำงานของเจ้าหน้าที่ ที่จะต้องทำการคัดแยกก่อนส่งไปกำจัดตามสถานที่ต่าง ๆ เช่น โรงกำจัดขยะหรือบ่อฝังกลบ และช่วยลดภาระค่าใช้จ่ายในส่วนนี้ รวมทั้งการนำกลับไปใช้ประโยชน์ได้ง่ายขึ้นเท่านั้น เพราะขยะบางประเภทยังสามารถนำไปขายสร้างรายได้ให้กับครอบครัว อีกทั้งยังช่วยขับเคลื่อน Circular Economy หรือระบบเศรษฐกิจหมุนเวียนในประเทศ ให้เกิดการใช้ทรัพยากรสูงสุด เช่น นำขยะมาแปรรูปเป็นของใช้ในบ้านหรือพลังงานไฟฟ้านั่นเอง

          หากถามว่าการแยกขยะลดขยะได้จริงไหม ? ก็ขอตอบเลยว่า จริง เพราะปี 2561 จากสรุปสถานการณ์มลพิษ ปี 2561 ของกรมควบคุมมลพิษ กระทรวงทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม ระบุว่า การจัดการขยะมีแนวโน้มที่ดี เมื่อมีการคัดแยกขยะตั้งแต่ต้นทาง ทำให้สามารถนำขยะเหล่านั้นกลับไปใช้ประโยชน์ได้มากขึ้น เช่น ในปี 2560 มีการนำขยะกลับไปใช้ 8.51 ล้านตัน แต่ในปี 2561 เพิ่มขึ้นเป็น 9.58 ล้านตัน ก็ถือว่าเป็นจุดเริ่มต้นที่ดีไม่น้อยเลย รู้แบบนี้แล้วก็อย่าลืมช่วยกันแยกขยะก่อนนำไปทิ้งด้วยนะคะ